NRK strammar inn sitat­praksis etter fjor­årets etikkdebatt

I 2019 vitna me ein lang, og omfattande, debatt om norske medium sin sitatpraksis etter VG sin artikkel om dansevideoen med Trond Giske (Ap) og Sofie Bakkemyr på Bar Vulkan.

Norsk Presseforbund sette ned eit kjeldeutval, leia av Sven Egil Omdal, som i november la fram ei rekkje konkrete forslag til endringar av kapittel tre i Ver Varsam-plakaten.

Skjerpar sitat-titlar

Rapporten er enno ikkje behandla hos Presseforbundet, men no kan etikkredaktør Per Arne Kalbakk i NRK avsløra at statskanalen gjer betydelege endringar av sin sitatpraksis, kor ein vil gå bort frå å sitere meiningsinnhald til å sitera meir presist.

– På bakgrunn av heile den store diskusjonen om forholdet til kjeldene og god sitatskikk gjer me desse endringane med verking frå nyttår – uansett kva Presseforbundet seier, seier Kalbakk til Medier24.

– Det vil aldri vera eit presseetisk problem å sitera presist, legg han til.

Ifølgje Kalbakk vil skrivne sitat hos NRK alltid vera sagt munnleg. I tillegg skal dei skjerpa inn bruken av sitattitlar.

– Gjennom hausten har eg altfor ofte hos NRK og andre medium sett sitattitlar kor ein ikkje finn det igjen i brødteksten. Då har ein tolkingar i to omgangar. Først er det ein journalist som tolkar eit meiningsinnhald med sine ord, og så er det kanskje ein frontredigerar som gjer ei ny tolking av det meiningsinnhaldet i ein tittel. Då blir det mykje tolking og mindre og mindre presisjon på vegen, seier han.

Medier24 har tidlegare skrive om VG sin nye kjeldemanual, som i detalj går inn på journalistane sitt forhold til kjelder. I tillegg oppdaterte dei sine trafikkreglar på huset. 

• Har du tips til saka, eller skjerpar også ditt mediehus dei interne reglane? Ta kontakt på oa@medier24.no.

For lite autentiske sitat

Det vil likevel stadig vera innanfor å fjerna overflødige ord, lydhermande ord, retta opp i ufullstendige setningar, fylla inn heile namn, og retta dårleg grammatikk.

– Det er ikkje eit mål å gje att på ein uforståeleg måte, seier han.

– Er det då ein spesielt stor endring frå dagens praksis?

– Det er ei ganske stor endring. Det har utvikla seg ein sitatpraksis som er veldig uheldig. Det blir i altfor stor grad skriven om av journalisten – eller kjelda i sitatsjekk. Det endrar meiningsinnhaldet heilt. Det er langt frå autentiske sitat i skrivande journalistikk. Vanlege folk som ikkje er vant til å bli intervjua forstå ikkje kva dette med meiningsinnhald betyr, seier han, og legg til:

– På den andre sida har ein profesjonelle kjelder kor ein sender ut sitatsjekkar. Det er ikkje noko som berre vert gjort for å sikra seg om mot feil, men starten på ei forhandling – og kanskje endringar på fråsegn som er gitt, seier Kalbakk.

Ventar ytterlegare endringar

Det var 5. november at Presseforbundet sin rapport om kjeldeutvalet kom. Den føreslo endring av punkt 3.1, 3.3, 3.6, 3.7, 3.8 og 3.9 i kapittelet «Journalistisk åtferd og forholdet til kjeldene» i VVP.

På punkta som ikkje går på sitatpraksis ventar NRK med å sjå kva Presseforbundet gjer, med omsyn til ei eventuell endring av Ver Varsam-plakaten.

– Men om anonyme kjelder, til dømes, har me allereie ein streng praksis på det i dag, seier Kalbakk.

– Korleis skal de sørgja for at endringane går inn i hovudet på journalistane, og ikkje blir ved eit ynskje frå leiarhald?

– Det handlar om å gjera det me alltid gjer når ein prøver å setja standardar for korleis ein ynskjer å ha det redaksjonelt. Det er fotarbeid, me skriv på intranettet, reiser rundt på redaksjonsmøte, og gir råd. Eg jobbar mykje med å få det ut i redaksjonane. Endringa er frå nyttår, men det er vel vitande om at det vil ta tid før alle har fått det under huda. No veit alle om det, og så er det viktig å forankra hos vaktsjefar og redaksjonssjefar.