– Graving har aldri vore lokal­avisene si primær­oppgåve

I moderne og nye lokaler midt i Ørsta sentrum på Søre Sunnmøre held den Polaris-eigde lokalavisa Møre-Nytt til.

Når Medier24 er på besøk måndag morgon sit dei samla til morgonmøte, alle sju – både marknadsavdeling og redaksjon. Redaktør Svein Aam viser stolt fram statistikk for nye abonnentar førre veke.

– Me hadde over 40 nye abonnentar førre veke. Det er rekord, og heilt ekstraordinært. For å få folk til å kjøpe abonnement, må ein levere skikkelege saker og lokale nyheiter. Det er fantastisk kjekt å sjå, seier Aam til Medier24.

– Me er heilt strippa

Ein lokal konkurs råka 212 tilsette, då K A Aurstad melde oppbod etter store økonomiske tap. Saka nådde aldri riksmediene, men for Møre-Nytt er næringslivsnytt eit viktig område.

– Folk er interessert i kva som skjer med både arbeidsplassar og den private økonomien. Det som gav desidert mest respons førre veke var konkursen, seier Aam, og legg til:

– Selskapet har forklart kvifor dei gjekk konkurs, og då er vår oppgåve å finne ut om det stemmer, og om det er den verkelege årsaka, seier han.

Trass i ny veke og ny deadline, tek Aam seg tid til ein prat med Medier24 på hans tre veker gamle kontorlokale i tredje etasje i Ivar Aasen-gata 10. Her kjem dei rett frå deira gamle produksjonslokala til deira tidlegare eigar, familien Bergman. For ti år sidan vart Møre-Nytt kjøpt av Polaris, og etter at den tiårige leigeavtalen med dei tidlegare lokala, er dei no funne nye lokale tilpassa dagens behov.

– For ti år sidan var me 14. No er me 7. Me er strippa heilt ned. Flyttinga er siste ledd i å få ut det gamle og inn det nye, seier Aam.

Han legg likevel vekt på at dei ikkje står åleine i dei drastiske kutta.

– Mange har hatt tilsvarande reduksjon. Det seier ein del om utviklinga i bransjen, seier Aam.

– Desse lokala viser at me er ei moderne medieverksemd. Det er me verkeleg. Lokale Polaris-aviser har vore gjennom veldig store endringar. No er me rigga for framtida. Avisproduksjon er driven på ein veldig moderne og effektiv måte, legg han til.

Aam, som tidlegare har arbeidd i både NRK og som næringslivsjournalist i Sunnmørsposten, tok over redaktørstolen for halvanna år sidan. Då erstatta han Rune Sæbønes, som ikkje ynskja å tre inn i «publisher»-stillinga, kor dagleg leiar- og redaktørrolla vart til éi stilling.

– Eg ville ikkje ha dagleg-leiar-funksjonen. Og ni år som redaktør nok. Eg likar meg godt tilbake som journalist, seier Sæbønes til Medier24.

Han jobbar med oppfølgjarar på konkursen måndag morgon.

– Konkursen kom som ei bombe, sjølv om me visste dei hadde økonomiske problem. Det er ei stor overskrift at konkursen er eit faktum når 212 – halvparten i Ørsta og Volda – mistar jobben. Alle kjenner ein som vart råka, legg han til.

– Som lokalavisjournalist kjem ein tett på samfunnet, på alle moglege måtar. Det er allsidige oppgåver, og det er det som er kjekt med å jobbe her, seier Sæbønes.

Saka held fram under biletet.

På Sunnmøre ligg lokalavisene tett som hagl. NRK, Vikebladet Vestposten, Synste Møre, Sunnmørsposten, Sunnmøringen, Regionavisa, Nærnett (Høgskulen i Volda), Møre og Bygdebladet leverer alle nyheiter frå lokalsamfunnet.

– Korleis er det å drive lokalavis i Ørsta, Aam?

– Den står veldig sterkt. Det er spanande, utfordrande og tidvis veldig slitande at ein er veldig tett på lesarane. På godt og vondt, men mest godt. Ein får respons heile tida, og ein får høyre det når me gjer det bra og dårleg. Det er store forventningar til oss, seier han.

– Det er som ei liten norsk by med to lokalaviser, då Ørsta og Volda er så å seie same plass. Det er det ikkje så mange som har lenger. Soleis er me i ein konkurransesituasjon, seier han.

Profesjonalisering av lokalavisene

Aam meiner sunnmøringane er lojale til avisa, men at det er ein pedagogisk prosess å få folk – generelt – til å lese nettavisa. Han er også tydeleg på at abonnementsinntekter er framtida for avisene.

Avisa omsette i 2017 for drygt 14,5 millionar kroner, og sto att med eit driftsresultat på ein knapp million kroner.

– Me venta at utviklinga vert ganske lik som i fjor. Det er positivt. På opplagssida håpar eg på vekst, og det trur eg me skal klare, seier Aam.

Den 18. november gjekk Anki Gerhardsen hardt ut mot norske lokalaviser i Aftenposten. «Mye sport og lite kritisk tenkning. Lokalpressen sviktar sitt samfunnsoppdrag», var tittelen på kommentaren hennar.

Innlegget møtte mykje motbør, mellom anna frå Rune Hetland, generalsekretær i Landslaget for lokalaviser (LLA), Arne Jensen, generalsekretær i Norsk Redaktørforening og Anders Opdahl i Amedia.

«Nei, nå må dere slutte å sutre!» kontra Trygve Aas Olsen, fagmedarbeidar ved Institutt for journalistikk.

Om debatten seier Aam i Møre-Nytt:

– Graving har aldri vore lokalavisene si primæroppgåve. Anki Gerhardsen kritiserer for at lokalavisene ikkje grev nok, men er det noko nytt? Eg meiner mange lokalaviser har blitt profesjonaliserte, og ved at ein har fått større eigarar vert ein meir uavhengig, og tør å vere meir kritisk.

– Eg trur det er vanskelegare for dei familieeigde å tørre å tenkje at redaksjonelle omsyn skal vege tyngre enn kommersielle omsyn, seier han.

Saka held fram under biletet.

– Treng ikkje henge ut folk

– Kva skulle de gjerne hatt meir tid til?

– Ein skulle alltid hatt meir tid. Men om nokon her vil bruke fleire dagar til éi sak, ver så god. Gravejournalistikk legg eg gjerne til rette for, men ein kan ikkje låse seg inne på eit kontor i vekevis. Det går ikkje i ei lokalavis, seier han.

Aam har òg ei klår meining når det gjeld korleis lokalaviser kan, eller bør, framstille kritiske saker.

– Ein treng ikkje henge ut folk. Ein kan drive kritisk journalistikk utan å gjere det, seier han.

Også journalist Rune Sæbønes opplever det å kome tett på lokalsamfunnet. Han er likevel ikkje uroa for habilitetsutfordringar i ei lita bygd som Ørsta.

– Ein er tett på, og det er eit samfunn ein kjenner. Når det er konkurs som rammar så tøft. Det går ikkje utover habilitet, men ein kjenner at det er nært.

– Er de sikre på det?

– Ja, det er me sikre på. Såframt det ikkje er søsken eller ektefellar, går det fint, seier Sæbønes.

– Ikkje prestisje i lokalavisene

Sjølv om mediebransjen lenge har blitt dømt «nord og ned», store avishus har kutta kostnader og nedbemanna, er det fleire lokalaviser som slit med rekrutteringa. I juli skreiv Medier24 at avisa Frøya har hatt ledig fast stilling i eitt år, men knapt kvalifiserte søkjarar.

I oktober var det ansvarleg redaktør i Finnmarken, Anniken Renslo Sandvik, som sa det var vanskeleg å rekruttere journalistar, i samband med lanseringa av Amedia si nye talentsatsing.

For Møre-Nytt burde kanskje situasjonen vore annleis. Dryge ti kilometer frå redaksjonslokala ligg Høgskulen i Volda, som i årevis har utdanna blant Norges mest profilerte og anerkjente journalistar. Det er berre eitt problem, ifølgje Aam.

– Dei ser kanskje ikkje på lokalavisene som spanande. Det er feil oppfatning, og totalt misforstått. Mediestudentane vil til TV 2, VG og NRK, og vil knapt nok ut i regionale medier, seier han.

– Før var det meir spreidd. Det er tydeleg at det ikkje er prestisje i lokalavisene. I tillegg har det kanskje hatt rykte for seg på at ein må jobbe døgnet rundt, men slik er det jo ikkje.

Aam presiserer at dei ikkje har vore ute og rekruttert sidan han vart tilsett som redaktør, men at interessa frå studentane har vore svært avgrensa.