Heiko Junge har teke 98.000 bilete for Scanpix. No hudflettar han norske aviser

– Biletet står for seg sjølv, og bakgrunnen for det er ikkje tilfeldig, seier Heiko Junge til Medier24.

Fotografiet av at Kronprins Haakon forgjeves forsøkte å handhelsa på den muslimske kvinna Sriha i Al Noor-moskéen i Bærum etter terrorangrepet i august vart brukt av alle norske medium, og saka vart valkampmat hausten 2019.

Det var NTB Scanpix-fotograf Heiko Junge som foreviga augneblinken.

Allereie dagen før kronprinsbesøket hadde Junge vore innom moskéen på synfaring for å orientera seg. Deretter hadde han grunnlaget for det som skulle bli blant dei mest symboltunge bileta frå siste halvdel av 2019.

– Også dagen før var representanten fra Islamsk Råd der. Eg prøvde å helsa på ho, men ho beklaga og sa ho ikkje kunne helsa på meg, seier Junge og held fram:

– Dagen etter sto ho i rekkja med folk som skulle helsa på Kronprinsen – så eg visste at det kom til å skje. Eg stilte meg opp – var klar – og sa til ein journalist: «Følg med no!»

Knips, knips, så hadde han bileta som skulle prega det offentlege ordskiftet dei neste vekene.

– Det var veldig gøy. Det er viktig at ein har innsikt i det ein driv med og tek seg tid. Eg skjønte med ein gang at det ville bli baluba, seier Junge vidare.

Irritert av «røyrleggjar»-sitat

Den røynde pressefotografen legg bak seg 20 år i nyheitsbyrået, og har over 98.000 indekserte bilete i databasen til NTB.

I løpet av dei 20 åra har han sett fotografar komma og gå. Mest gå. Det siste tiåret spesielt har inntektsfall og nedbemanning gått kraftig utover fotoredaksjonane rundt i landet.

Det tykkjer Junge er synd.

Spesielt tenkjer han på «røyrleggjar»-sitatet til tidlegare sjefredaktør Torry Pedersen i VG, som sa til Medier24 at «det alltid vil vera ein røyrleggjar med eit kamera i nærleiken når store ting skjer.»

– Det sitatet vekkjer eigentleg berre ein irritasjon inni meg, seier han.

– Det er veldig mange gode pressefotografar som ikkje har overlevd, og blitt kommersielle fotografar. Det er litt skremmande å sjå kollegiet bli mindre å mindre. Eg tykkjer ikkje det er bra. Ein seier «den enes død, den annens brød» – men det har ikkje eg tru på, legg han til.

Saman med ein fotoredaksjon på om lag 12 personar held likevel Junge fram med sitt, og dekkjer nyheiter i inn- og utland, stort og smått. Han har dekkja sju Olympiske Leiker, jordskjelv i Japan, reist land og strand med Kongeparet og statsministrar og sett krig og naturkatastrofar på nært hald.

– Det har vore 20 heilt fantastiske år. Me er ein fin gjeng, seier han.

– No forsvinn Scanpix-namnet. Kva tenkjer du om det?

– Det tykkjer eg er veldig bra. Eg har aldri likt Scanpix-namnet ordentleg. Eg likte ikkje klangen då det vart innført. Eg er glad i NTB.

Kasta på gangen i Breivik-rettssak

Etter eit langt fotografliv har Junge vore i 74 land, møtt 15-16 statsleiarar utanfor Norge, og også dekkja ei lang rekkje drapssaker.

Under rettssaka til Anders Behring Breivik i 2012 hadde Oslo tingrett og presseorganisasjonane blitt samde om éin fast fotograf gjennom heile rettssaka som følgje av alt medietrykket. NTB fekk jobben, og Junge var sjefsfotograf.

Spesielt godt hugsar han første dag i retten, som sette ein «støkk» i den røynde pressefotografen.

– Då eg fotograferte nokre bilete etter at retten var sett kom det ein meget stressa vakt bort, klikka og tenkte eg skulle ut. Han skjønte ikkje at eg hadde den rolla eg hadde, seier Junge, og held fram:

– Han tok fysisk tak i meg og drog meg ut. Det var pinleg og kjipt. Då måtte eg ta ein ordentleg runde med på gangen og be han skjerpa seg. Då beklaga han seg veldig, og det gjekk greitt.

Får kick av konsertfoto

Av alle statsoverhovud han har møtt ragar tidlegare USA-president Barack Obama høgast, deretter Akihito, tidlegare Keisar av Japan.

– Det er gøy å vera floge på veggen rundt politikarar – både i inn og -utland, seier han.

Det er likevel kultur og underhaldning han trivst best med å fotografera.

– Dei 2-3 songane ein har til rådigheit under konsert får eg eit kick av, seier han.

Når Medier24 spør han om favorittbilete, peiker han kjapt på gravferda til den sjølvutnemnde «sigøynarkongen» Pål Karlsen, alias Polykarp Karoli, på Vestre Gravlund i Oslo i 2011.

– Karoli-familien kuppa gravlunden. Dei eigde heile staden. Dei kom i prosesjon med ei open kiste, medan sonene hans gjekk der i olabukse og røyka. Eg og andre fotografar berre låg over dei og fekk dei råe bileta. På eina biletet får eg eit skikkeleg stygt blikk av dagens sonen, og Rene «Roma» Karoli. Eg elskar det biletet – det sit som eit skot, seier Junge.

Han minst òg godt då han vart beden om å skaffa eit bilete av Kronprins Haakon og kjærasten Mette-Marit under Quartfestivalen i juli 2000.

– Det er eit bilete som har gått verda rundt og sikkert finansiert mangt eit julebord her på huset, seier Junge.

– Klarar ikkje ta det seriøst

Men det er snart 19 år sidan, og mykje har skjedd. Trass i nedskjeringar og vekkprioritering av fotojournalistikken meiner Junge at nivået tidvis er blitt betre enn før.

– Me har fått mykje betre feature- og nyheitsreportasje-foto. Men me ser det ikkje så ofte meir, fordi avisene altfor ofte vert overlessa med simple klikksaker. Det er så mykje søl i avisene våre at det er heilt forferdeleg. Fleire norske aviser burde fremheva det gode biletet slik dei gjer i til dømes «The Big Picture» i The Boston Globe, The Guardian eller New York Times.

– Eg er glad eg ikkje jobbar i dei store avisene, og det kan du sitera meg på. Det er så mykje møl som vert presentert.

– Er det noko veg utanom alt mølet?

– Ja. Det blir litt som «Black Friday». Etter kvart blir det for mykje. Å sjå overskrifter om utruskap og analsex kvar jævla dag i VG eller Dagbladet blir eg så lei av. Eg klarar ikkje ta det seriøst meir. Det blir til tider for mykje børs og katedral.

– Kva aviser les du?

– Eg er veldig mykje på NRK og Aftenposten. Eg blar meg gjennom VG og Dagbladet, men det er tungt.

– Blir du irritert over korleis NTB sine kundar brukar bileta dine på?

– Ja, av og til, seier Junge.

Deretter viser han til ei riksavis som nytta eit fire år gamalt Black Friday-bilete som illustrasjon – når han denne dagen har levert dagsferske bilete frå årets dag, men som ikkje viste like mykje folk.

– Det blir å snu på verkelegheita og lura lesarane. Det er fy-fy.