NRK-redaktør om Josimar-saka: – Kan ikkje seia bom­bastisk kva me ville gjort

Førre veke avslørte Josimar generalsekretær Pål Bjerketvedt i Norges Fotballforbund som anonym kjelde etter at han klaga dei inn for Pressens Faglige Utvalg. Det har vakt stor presseetisk debatt.

Josimar-redaktør Håvard Melnæs har grunngjeve det med at Bjerketvedt mista retten på kjeldevern då den tidlegare NTB-sjefen først lekka sensitive opplysingar til dei, før han deretter klaga dei inn for brot på punkt 3.2 i Ver Varsam-plakaten om faktakontroll.

Det var i sitt tilsvar til PFU at Melnæs først blåste kjelda si.

Då PFU gjekk med på Bjerketvedt sitt ynskje om å behandla saka bak lukka dører, gjekk Josimar ut med alle PFU-dokument og ei lang utgreiing om PFU, NFF og Bjerketvedt.

NRK-redaktør: Forstår Josimar

Medier24 har snakka med redaktør Gard Steiro i VG, nyheitsredaktør Karianne Solbrække i TV 2 og etikkredaktør Per Arne Kalbakk i NRK for å høyra korleis dei ville løyst situasjonen. 

– Eg kan ikkje gi seia bombastisk kva NRK ville gjort, men utgangspunktet er at me ville sagt at «dette har me sikre kjelder på». Det er min første tanke, seier Kalbakk til Medier24.

– Josimar tek opp ein svært viktig prinsipiell diskusjon, som går på kjelder med stor makt og innflytelse, og i kva grad dei kan bruka kjeldevernet mot ein redaksjon. Det er svært tvilsamt at ein sterk og mektig aktør som NFF klagar inn ein redaksjon på 3.2 dersom det er fortruleg informasjon som er riktig gjeve att. Det tykkjer eg er veldig spesielt, legg Kalbakk til.

– Eg forstår at Josimar har eit behov for å seia frå når det er ei så sentral kjelde det er snakk om. Bakteppet er også eit konfliktfylt forhold mellom Josimar og NFF. Eg har veldig sympati og respekt for at Josimar driv så grundig og kritisk journalistikk rundt toppfotballen i Norge. Men eg kjenner det rykker i ryggmergsrefleksen om kjeldevernet. Presseetikken er klar på at kjeldevernet er absolutt når me først har lova det, og då må me finne andre løysingar enn å blåsa kjelda dersom det oppstår konfliktar i ettertid.

VG: – Handlar om kjeldekritikk

Sjefredaktør Gard Steiro i VG er klokkeklar på kva dei ville gjort i ein slik situasjon. Han reagerte då Josimar gjekk offentleg ut med ei anonym kjelde, og seier dei ikkje ville gjort det same sjølv.

– Argumentasjonen til Josimar held ikkje. Å bryta kjeldevernet er utenkeleg, og sjølv om premissen er at kjelda klaga dei inn til PFU, så forsvarar ikkje det å blåsa ei anonym kjelde, seier Steiro til Medier24.

Han presiserer at han ikkje har lese alle saksdokumenta til PFU, og at han heller ikkje veit kva som er sagt mellom Bjerketvedt og Josimar.

– Eg trur mange har opplevd ein liknande situasjon – ikkje nødvendigvis å bli klaga inn til PFU – men at kjelder til informasjon seinare har teke offentleg avstand frå journalistikken.

– Har du forståing for at Josimar reagerer på at dei blir klaga inn for PFU av kjelda?

– Eg har forståing for det. Eg tykkjer ikkje det står fram som veldig ryddig frå NFF, men det hjelper ikkje.

For ordens skuld er PFU-leiar Alf Bjarne Johnsen i VG, kor Steiro er redaktør og administrerande direktør.

Steiro held fram:

– Me har stått og kjempa for kjeldevernet i rettssalar og både blitt trua og politimeld. Då er det viktig for oss å visa at det er heilag. Me må ikkje rote det til i denne saka.

– Er det eit problem at mediedrivne personar kan villeia media med kjeldevern?

– Eg opplever at mediedrivne personar forsøker å manipulera media heile tida. Dette handlar om å driva kjeldekritikk, og unngå å hamna i denne typen situasjonar. Me kan ikkje leggja kjeldevernet i potten for å løysa eit anna problem.

Steiro presiserer at han ikkje har noko imot Josimar, og at han tykkjer dei har laga mykje interessant og viktig journalistikk.

Kjeldevern til Dovre fell

TV 2 sin nyheitsredaktør, Karianne Solbrække, støttar Steiro sine vurderingar.

– Dersom ein lovar anonymisering, er det eit løfte uansett. Ein kan ikkje bryta det fordi ein er i konflikt med kjelda eller meiner vedkommande er uærleg. Kjeldevernet er absolutt, og ein viktig premiss for at folk kan stola på media.

– Det avgjerande er å diskutera premissen i utgangspunktet, slik at det ikkje vert ein diskusjon om kva som er lova.

– Kva tenkjer du om at den anonyme kjelda klaga dei inn til PFU for opplysingar han sjølv hadde gitt?

– Eg forstår det er problematisk. Dersom ein har å gjera med ei kjelde som opptrer uærleg eller vil bruka deg i kraft av å vera anonym, så er det utfordrande. Men ein må stå ved avtala til Dovre fell. Eg ville aldri avslørt kjelder til PFU. Det er skummelt om redaktørstyrte medium utfordrar kjeldevernet.

Josimar: – Ikkje lenger kjeldevern

Som svar til Steiro, skriv Melnæs i ein sms:

«Det er interessant at Steiro innrømmer å ikke være spesielt innsatt i saken, men likevel velger å være svært kategorisk om hva saken handler om. Hvis Steiro antyder, når han sier «vi har kjempet for kildevernet mot politi og i rettssaler», at kildevernet er noe vi tar lett på, så tar han rett og slett feil. Også vi vil gå i fengsel for varslere og kilder som kommer med informasjon til oss. Det kan alle være helt trygge på. Med dette er en sak om maktmisbruk. En toppleder spiller et dobbeltspill for å kneble et presseorgan som utøver kritisk journalistikk mot hans organisasjon. Og det gjør vedkommende med å kaste sin egen ansatt under bussen.

Med Steiros håndtering av ‘Sofie-skandalen’ frist i minnet ville vi vært forsiktig med å uttale seg om andre mediers kildehåndtering.»

Bjerketvedt seier til Medier24 at han ikkje skulle ha gitt informasjonen til Josimar i utgangspunktet, og at han sidan har beklaga overfor sine kollegaer.