Josimar-Melnæs ut mot norsk sports­journalistikk: – Heia­gjeng, ansvars­laust og uforståeleg

Saman med medeigar av fotballmagasinet Josimar, Frode da-Costa Lia, har duoen gjort butikk på å gå mot straumen.

I staden for kampreferat og overgangsrykter, skriv Josimar mykje om både internasjonal og nasjonal fotballpolitikk. Det meiner han skjer altfor lite i norsk presse.

– Ein av grunnane til at fotball er skakkøyrd er at pressa ikkje har gjort jobben sin, seier Håvard Melnæs til Medier24. Det er omtrent det same som VG-kommentator Leif Welhaven sa nyleg. Han meinte at servile politikarar og presse har resultert i ein kultur utan vaktbikkjer.

Førre veke skreiv Medier24 om VG sitt «Football Leaks»-prosjekt, kor dei – i samarbeid med European Investigative Collaboration (EIC) – går internasjonal fotball i saumane, med 70 millionar lekka dokument i bakhand.

– Ansvarslaust og uforståeleg

Likevel er ikkje Melnæs særleg imponert over verken VG eller NRK si sportsdekning.

– Football Leaks er veldig bra, men det beste med det er at det når eit stort publikum. Men VG har knapt hatt éi einaste sak om FIFA dei siste fem-seks åra. Eg snakkar jamleg med folk som jobbar i VG Sporten, og der er det ei haldning om at dei skal gi det folket vil ha. Og for meg er det ei heilt ansvarslaus og uforståeleg tilnærming til journalistikk, seier han.

I 2017 tok VG imot Skup-diplom for prosjektet «Nådeløs åpenhet», kor dei har gjort kritisk journalistikk på Norges Idrettsforbund. Sportsredaktør i VG, Øyvind Brenne, forstår lite av kritikken som kjem frå Melnæs.

– Er det riktig at prioriterer stoff «som folket vil ha»?

– Det er viktig for oss å skrive om det folket vil ha. Men om det er noko me har løfta det siste året, og er stolte av, så er det alt me har gjort på kritisk sportsjournalistikk. Arbeidet med innsyn og diverse i NIF (Norges Idrettsforbund) gav Skup-diplom – som vel knapt har skjedd i norsk sportspresse tidlegare – i tillegg prisane «Årets sportsdekning» to år på rad.

– Eg stiller spørsmålsteikn til timinga av kritikken, all den tid me står midt i dekninga av Football Leaks og har gjennomført fleire år med dekning som har gitt nasjonal anerkjenning, legg han til.

Ut mot NRK

Melnæs sparar ikkje på krutet, og langar òg mot NRK si sportsdekning. Statskanalen har i årevis dekka både norsk fotball (i seinare tid berre cupen), og vinteridrett som langrenn, hopp, skiskyting, alpint og Dei olympiske leikane.

Den tidlegare Se og Hør-journalisten, som skreiv boka «En helt vanlig dag på jobben» om nettopp livet som journalist i vekebladet, meiner kanalen opererer som heiagjeng for norske utøvarar.

– NRK står fram som heile Norges heiagjeng. Dei er skikkeleg glade når det går bra, og skikkeleg skuffa når det går dårleg. Mottoet til NRK, som eg merka då eg var der for nokre år sidan, var «entusiasme med formidling». Kva har det med journalistikk å gjere? spør han retorisk.

Sportsredaktør i NRK, Egil Sundvor, stiller seg òg uforståande til kritikken frå den fritalande journalisten.

– Det er jo veldig attkjennande kritikk frå Melnæs. Den treng ikkje vere sann, men det han har rett i er at me er flinke til å formidle entusiasmen og lidenskapen i våre direktesendingar. Det trur eg det norske publikum veit å setje pris på. Det han tydeleg ikkje får med seg er at me driv utstrekt form for god og kritisk journalistikk. Me kjem til å jobbe med å forbetre både livesendingar og journalistikken.

– Er det statskanalen si oppgåve å vise gleda eller skuffelse ved norske prestasjonar?

– Me skal formidle både oppturar, gleden og nedturane, i tillegg til at me skal drive journalistikk på bransjen i stort, seier Sundvor.

Josimar har i 2018 eit opplag på mellom 7.500 og 12.000. Melnæs omtalar sjølv verksemda som eit retro-produkt, og er klår på at det ikkje er berre-berre å leve av å skrive lange artiklar om fotball i fysisk format.

– Me tenkjer at me alltid har noko spanande på gang. Me er ikkje eit klikkbasert medium, så mykje av det me jobbar med tek veldig lang tid. Me har lenge vore opptekne av internasjonal fotballpolitikk. Det er vanskelege saker, seier han.

97 prosent menn

Per i dag er nyttar Josimar mykje frilanserar, både innan- og utanlands. Med Frode da-Costa Lia som redaktør, jobbar journalist Lars Johnsen mest med norsk idrettspolitikk, medan redaksjonssjef Melnæs og frilansar Pål Ødegård jobbar med internasjonal fotballpolitikk.

– Det heilt utruleg at den beste norske internasjonale fotballjournalisten jobbar på Hurtigruta, seier Melnæs om Ødegård, som faktisk berre skriv om fotball på sida av fast jobb som sjømann på Hurtigruta.

– Er det symptomatisk?

– Ja, det kan du seie. Eg er ingen stor fan av norsk sportsjournalistikk. Samstundes har Pål ein spesiell dedikasjon og spesielle evner. Me har eit klart mål om å bli Pål sin neste arbeidsgjevar, og det ynskjer me i 2019. Me vil ha faste tilsette, og då vil me halda fram med å prioritere dei tinga me har vore ganske gode på, seier Melnæs.

Vidare fortel han at Josimar har som mål å dekkje fotball som fagfelt, kulturelt og som forretningsområde.

Men klarar dei det? Vel, kanskje ifølgje menn. Ifølgje deira eigen informasjonsbrosjyre er berre tre prosent av lesarane kvinner.

– Burde de ikkje vore flinkare på å skrive for kvinner?

– Lista på ting me burde vore flinkare på er lang. Ein kan seie at kvinnefotball ligg på toppen av den lista. Det har me tenkt å gjere noko med, seier Melnæs.

Saka held fram under biletet.

Tre år med tap, men set rekordar i 2018

Han ramsar opp fleire konkrete prosjekt. Dei skal mellom anna, i samarbeid med Morgenbladet, skrive ei bok om historia til norsk kvinnefotball. I tillegg kjem det, i forkant av VM 2019, ei ekstra stor utgåve dedikert til éi spesiell sak. I tillegg har dei planar om å lansere podkast om Toppserien.

– Om me ikkje har forsømt det, har me ikkje prioritert det godt nok, seier Melnæs.

Josimar har dei tre siste åra gått i minus. Selskapet Dype Skoger, som gir ut Josimar, gjekk i 2015, 2016 og 2017 i minus med høvesvis 146.000, 26.000 og 61.000 kroner.

– 2018 trur eg vert ganske likt som dei føregåande åra. Alle pengane me tener brukar me på å gi ut eit best mogleg produkt. Me har ikkje endelege tal enno, men me går omtrent break-even. Alt tyder på at me set ny omsetjingsrekord. Me vert større og større, og abonnementstala aukar – men saktare enn me ynskjer.

Søksmål

Med mykje kritisk journalistikk har dei òg stått for kontroversar – både blant journalistkollegaer og makthavarar dei skriv om. Både UEFA- og FIFA-presidentane Aleksander Čeferin og Gianni Infantino, fotballagent Jim Solbakken og superstjerna Zlatan Ibrahimovic har trua bladet med søksmål.

Tidlegare i haust fekk dei òg kritikk for å ha skrive ein sak om påstandar om valdtakt om ein Molde-spelar, utan å ha kontakta spelaren sin advokat, og dermed ikkje gitt vedkommande moglegheit til å svare for seg.

– Me gjorde ein stor tabbe. Eg trur Lars tenkte på klubben Molde som motpart, og ikkje spelaren. Me gløymde å ringe advokaten til spelaren, men har beklaga – og har ikkje tenkt til å gjenta den tabben. Men me går ikkje rundt og tenkjer på det i dag. Me lærer av slikt. Og så er det spesielt at, i ei sak om tilsvarsrett, både Romsdals Budstikke og VG publiserer saker om at me har gløymd tilsvarsrett – utan å gi oss tilsvarsrett, seier han.