Professor vil ha meir sponsing av journalistikk: – No vert gode saker pressa over som marknadsføring

På oppdrag for Norsk Presseforbund har Svein Brurås saman med Jens Barland, førsteamanuensis i medieleiing og innovasjon Noregs teknisk-naturvitskapelege universitet (NTNU), utarbeidd ein rapport om sponsing av journalistikk.

– Her tek eg til orde for ei endring av Ver Varsom-plakaten, seier Brurås til Medier24. Han er professor i journalistikk ved Høgskulen i Volda.

Bakgrunnen for rapporten var debatten om tolkinga av punkt 2.8 i Ver Varsam-plakaten, som slår fast at «sponsing eller produktplassering i nyhende- og aktualitetsjournalistikk (…) er ikkje i samsvar med god presseskikk». I mai i fjor vart Aftenposten felt for brot på god presseskikk med dokumentarserien «Stuck», som var sponsa av bistandsorganisasjonen Plan.

– Apartheid-regime

Pressens Faglige Utvalg (PFU) meinte serien gjekk under kategorien aktualitetsjournalistikk. Sjefredaktør i Aftenposten, Espen Egil Hansen, var sterkt ueinig.

– Me har ein Ver Varsam-plakat, som i praksis vert nytta som eit presseetisk apartheidregime. Det er umogleg å forstå grunnen for dette, og det er med og undergrev tilliten til heile etikkinstituttet, sa han på ein debatt i fjor haust.

– I dag kan eg med etikken godt vareteke finansiere vås, men ikkje finansiere viktig journalistikk, sa han vidare.

I rapporten, som vart overlevert til Presseforbundet i februar, konkluderer Brurås og Barland med at ein kan argumentere for endringar i Ver Varsam-plakaten.

«Sponsing kan bidra til at gode og kostbare journalistiske prosjekter som ellers ikke ville blitt realisert, kan gjennomføres ved hjelp av sponsorfinansiering. Slike prosjekter blir i dag stoppet av "aktualitets"-bestemmelsen i Vær Varsom-plakaten», står det i rapporten.

«Begrepet "aktualitetsjournalistikk" er vanskelig å definere og avgrense, og er derfor ikke godt egnet som presseetisk grensemarkør», skriv dei vidare.

– Vert tolka breitt

Brurås er optimistisk med tanke på endringar.

– Eg trur det før eller seinare kjem endringar. Den bestemminga er litt vanskeleg å leve med. Kva er aktualitetsjournalistikk? Det er uklart – og vert no tolka veldig breitt, seier Brurås – som presiserer at han uttaler seg på eigne vegner.

Han held fram:

– Gode journalistiske saker vert pressa over som marknadsføring, seier han.

I rapporten tek dei i tillegg til orde for at det ikkje skal tillatast å sponse saker om eigne interesseområde, og at representantar frå sponsor ikkje skal opptre som kjelde eller part i saka. Merkinga bør i tillegg inkludere ei erklæring om at den redaksjonelle sjølvstendet.

– Vil ikkje regelen om at sponsor ikkje kan vere kjelde i saka leggje føringar som er i strid med erklæringa om at innhaldet er journalistisk uavhengig?

– Eg kan ikkje heilt sjå det. Dette er idear som me kastar fram – og det vil alltid dukke opp gråsoner og problemstillingar. Ein bør unngå at sponsor er kjelde eller aktør i produksjonen, seier Brurås.

Interessante forslag

Generalsekretær i Norsk Presseforbund, Elin Floberghagen, seier til Medier24 at rapporten vart lagt fram for presseforbundet i førre styremøte, 22. mars. Det vart det òg drøfta om plakaten skal gjennom ein større – og betydeleg – revisjon i heilskap.

– Fleire har ytra at det er krevjande å ta omsyn til VVP på dette punktet, seier Floberghagen til Medier24.

– Det avgjerande spørsmålet er om det kan svekkje truverdet til journalistikken. Me må gå og sjå på om truverdet vert svekkja, kva som styrkar journalistikken sin integritet, og kva faresignala er, legg ho til.

Ho tykkjer det er interessante forslag som kjem frå Brurås og Barland.

– Dette vil eg tenkje vidare på om kan fungere. Det er stor uro knyt til sponsing av journalistikk. Om det skal bli meir tillate, er dette saker som må diskuterast grundig. Ikkje berre i vårt styre, men i heile bransjen, slik som ved alle Ver Varsam-revisjonar. Det er viktig at me finn formuleringar som fungerer og som er gode etiske prinsipp, seier Floberghagen.

Måndag skreiv Medier24 at Floberghagen i Norsk Presseforbund ynskjer ein omfattande revisjon av Ver Varsam-plakaten. Ho meiner det er på tide å gjera plakaten mindre komplisert og sjå på moglegheita for å slå saman punkt.