Fabian Stang: – Politikarar reknar det som for farleg å kritisere journalistar

Det har gått eit knapt år sidan tidlegare Oslo-ordførar Fabian Stang (H), varsla at han trer ut av politikken.

Den røynde Høgre-politikaren, no advokat i Advokatfirmaet Elden, står dermed på sidelinja når han observerer debatten rundt VG, Trond Giske-saka og tilliten til norsk journalistikk.

– Kjenner det framleis i magen

No seier Stang at nettopp media var ein del av årsaka til at han valde å trekkje seg frå politikken.

– Ein av hovudgrunnane til at eg gav meg i politikken var at eg ikkje lenger orka å bli misbrukt for å selje aviser, seier han til Medier24 når me møter han i Oslo sentrum onsdag, og legg til:

– Når eg ser avisa ligg på dørmatta om morgonen, skvett eg framleis til når eg ser ei framside med bilete av nokon som kan likne på meg. Eg kjenner det framleis i magen. Det har vore såpass mykje.

Stang har lenge vore open om at han har slite med angst og depresjonar. Allereie i 2006, før han vart ordførar, fortalde han til Se og Hør at han sleit med angst. Det gjentok han overfor TV 2 i 2010, og til VG i 2016 fortalde han om dei psykiske reaksjonane han fekk etter at han gjekk av som ordførar.

Etter åtte år i ordførarstolen i Oslo har Stang sjølv stått i stormen. Han meiner at det blant politikarar ikkje er kultur for å støtte kvarandre når kollegaer vert utsett for «urettferdig journalistikk», som han sjølv kallar det.

– Me som har vore i media sitt søkjelys har nok følt oss litt einsame. Det er ingen hemmelegheit at det er blitt gjort ein del overtramp, men særleg me politikarar får i liten grad støtte frå kvarandre. Me er i konkurranse både internt i partia og eksternt. Det er ofte slik at andre politikarar som ser at nokon vert ramma av urettferdig journalistikk berre ristar på skuldrene og går vidare, seier Stang.

– Eg har sjeldan opplevd andre politikarar stille opp for meg, legg han til.

– Å skyte seg sjølv i foten

Forklaringa på det er enkel, ifølgje Stang. Han meiner det er ein fryktkultur blant politikarar for å kritisere media.

– Mange av oss i politikken har vore redde for å ta eit oppgjer med journalistikken, fordi me har visst at me kjem til å møte dei same journalistane den neste veka og har dermed vore redde for represaliar om me har vore for ærlege. Det blir å skyte seg sjølv i foten, seier han, og legg til:

– Kvar skulle du gjort det? Det er det store problemet. Skal du kritisere media, må du gjere det i media. Då har du igjen ikkje kontroll på kva som står i overskrifta.

– Kva med Facebook, Twitter …?

– Det var sjeldan me brukte tid på å kritisere journalisten. Me rekna det som for farleg.

– Kan ei slik frykt skape ukultur blant journalistar?

– Det er mange ålreite journalistar, men nokre oppfører seg litt som småkongar, seier Stang.

Han er likevel tydeleg på at politikarar fortener eit kritisk søkjelys.

– Politikarar må tole å bli hengt ut når dei har gjort noko gale. Det eg ikkje likar, er å bli hengt ut utan å ha gjort noko gale, men fordi journalisten har bestemt seg på førehand.

– Må lytte til det Stang seier

Leiar av Stortingets presselosje og Dagbladet si politiske avdeling, Mats Rønning, fortel til Medier24 at han er kjent med problemstillinga – men at det ikkje er så svart-kvitt som Stang skal ha det til.

– Er du kjent med ein slik fryktkultur?

– Eg ville ikkje brukt ordet fryktkultur, men perspektivet Stang trekk fram er kjent for meg. Det er me bevisste på, og me har ei uformell makt som inneber at me er nøydd til å tenkje gjennom korleis me steller oss til kjelder, generelt, men òg profesjonelle kjelder, som politikarar, seier Rønning.

Vidare seier han:

– Samstundes opplever eg at styrkeforholdet, som Stang peiker på, er blitt endra dei siste åra, ikkje minst gjennom sosiale medium. Eg opplever sjølv at politikarar som er utsett for eit kritisk søkjelys tek til Twitter eller Facebook med omtrentlege, eller forfalska, gjengivingar av artiklar, eller kontakt med journalistar, med den hensikt å stå fram betre, og svekkje journalistane sitt truverd.

Rønning meiner det er verd å lytte til perspektiva til Stang, og at pressa bør bli flinkare til å ta mot kritikk.

– Eg meiner me skal lytte til det Stang seier og ta det til oss. Eg trur mange fleire enn han opplever det slik, og det har heilt klart ein kostnad å angripe den journalistiske dekninga framføre innhaldet i saka. Det kan bli oppfatta som om politikaren skyt pianisten framføre bodskapen, seier Rønning.

– Bør journalistar bli flinkare på å ta konstruktiv kritikk?

– Ja, det meiner eg absolutt. Likevel er det ingen journalistar som likar den sida av jobben som handlar om å påføre andre menneske ei ekstrabelastning. Diverre er det ein del av jobben i enkelte høver.

– Sjeldan opplevd politikarar stille opp for meg

No vel Stang å gå ut med offentleg støtte til Trond Giske, dersom det er riktig at Ap-politikaren har blitt urettmessig behandla av VG.

Debatten rundt avisa si dekning av den famøse dansevideoen på Bar Vulkan har skapt sterk debatt i pressenorge den siste månaden, og siste veka spesielt. Berre dagar før Trøndelag Arbeiderparti skulle ta stilling til om Giske skulle veljast til nestleiar i fylkeslaget, kom VG med saka som direkte påverka på at Giske vart vraka til vervet.

– Sølv om eg på ingen måte er ein del av hans fanklubb, eller heller aldri kjem til å bli leiar av hans fanklubb, har eg no bestemt meg for å stille opp for Giske, seier Stang.

VG la onsdag fram ein omfattande evalueringsrapport om kva dei meiner har gått gale i saka, og avisa har konkludert med at Skarvøy ikkje fabrikkerte eit sitat, men at saka var mangelfull. Skarvøy står likevel fast ved at dansevideoen har offentlegheita si interesse.

– Viktig at det vert snakka om

Generalsekretær i Norsk Presseforbund, Elin Floberghagen, kjenner ikkje igjen problemet til Stang, men tykkjer historia er viktig å lytte til.

– Eg har eigentleg ikkje oppfatta det slik at politikarar ikkje tør å kritisere journalistar. Enkelte er veldig tydeleg i sin mediekritikk. Dette er likevel hans historie, og den må me ta på alvor og vurdere om har noko i seg, seier Floberghagen til Medier24.

Ho tykkjer det er viktig at media ikkje skyv unna all kritikk som kjem.

– Det er viktige påpeikingar som kjem. Eg trur det er avgjerande viktig å gå inn i dei diskusjonane. Pressa er ikkje verna mot kritikk. Å ta imot kritikk er ein del av jobben deira. Når nokon opplever det slik som Stang, er det viktig at det vert snakka om og teken opp i redaksjonen.

– Er du einig med Mats Rønning om at journalistar bør bli flinkare til å ta sjølvkritikk?

– Ja, så til dei grader. Ikkje berre journalistar, men òg redaktørar. Det kan me alle, seier Floberghagen.