Nordlys-veteran Asbjørn Jaklin sluttar etter 40 år. No skriv han bok om rasisten og jødehataren som grunnla avisa

Det er 40 år sidan 23 år gamle Asbjørn Jaklin leverte sine første tekstar og bilete til Arbeidarparti-avisa Nordlys i Tromsø.

Presseveteranen har kledd ei lang rekkje ulike stillingar i avisa, og var Nordlys' første nettredaktør – for snart 20 år sidan. Etter eit tiår med den digitale revolusjonen gjekk Jaklin over til å bli forfattar på 80 prosent, med ei 20-prosent-stilling i Nordlys.

– Når eg har vore «20 prosent»-raring i mange år er det ikkje rart at avisa spør meg om kva eg eigentleg held på med.

Det seier Jaklin til Medier24 då me møter han i Nordlys' lokale ein fredag i november. 

– Har lese mykje trasige teoriar

Han har traska inn og ut dørene i fleire tiår. Det neste ein no ser av Jaklin blir derimot ei bok om Nordlys, rettare sagt grunnleggjaren Alfred Eriksen.

– Boka om Eriksen har vore eit interessant prosjekt. Han vert rasehygienikar, svært politisk konservativ, og snakkar om jødebolsjevisme på sine eldre dagar. Det skjer ei politisk forvandling med han som for mange er ukjent, seier Jaklin.

Den delen av forteljinga om Eriksen vart først kjent i ei hovudfagsoppgåve i historie i 2016. Då stilte dåverande sjefredaktør Anders Opdahl spørsmålet:

– Kan me ha han hengande på veggen? Me må sjå på han på nytt.

Det var Odd Arne Thunberg ved Universitetet i Tromsø som grov fram Eriksens mørke historie. Nordlys-grunnleggjaren var medlem av «Den konsultative norske komité for rasehygiene», engasjert i eit tidsskrift om rasehygiene – og skreiv òg eit avisinnlegg med støtte til den omstridde rasehygienikaren Jon Alfred Mjøen, ifølgje Nordlys.

– Eg har måtte lesa mykje trasig teori om effekt av raseblanding, seier Jaklin.

Han har sidan 1998 gitt ut 11 bøker – både historie og krimromanar – på forlaga Nordlys, Gyldendal og Vigmostad & Bjørke.

– Journalistikken var verre før

Men det var, naturlegvis, lenge etter Eriksen si tid at Jaklin byrja i Nordlys, først på Harstad-kontoret, i 1979, og skreiv nyheitsartiklar av varierande kvalitet.

Alt var mykje betre før, vert det sagt. Det er ikkje den avtroppande Nordlys-journalisten samd i.

– Det har blitt mykje betre sidan eg byrja. Eg skreiv ein ufatteleg straum av ei-kjelde-saker. Ein ringde teknisk rådmann, høyrde kva han sa om eitt eller anna, og så trykte me det.

– Det stemmer ikkje at ting var betre før. Det var verre. Kravet til samtidig imøtegåing, til dømes, har gjort at ein i dag ikkje kjem unna med ei-kjelde-sakene eg dreiv med for 40 år sidan.

Det sannsynlegvis største journalistiske kvantespranget Jaklin var med på var då Nordlys og dåverande sjefredaktør Johnny Hansen oppretta ein dedikert nettredaksjon med fem medarbeidarar, i 2000. Jaklin vart Nordlys’ første nettredaktør.

– Hansen var svært strategisk framoverlent, og såg nettet ville endra bransjen. Men då var tanken litt annleis. me skulle laga eit supplement til hovudproduktet som var papir. Det var eit godt grep på det tidspunktet, seier Jaklin.

Likevel var det eitt stort feilgrep bransjen, kollektivt, gjorde.

– Ein gav innhaldet bort gratis. Ein heilt uforståeleg strategi sett i ettertid. Me var på ville vegar, og trafikk – uansett kvar det kom frå – skulle vera lukkebringande. Det var det ikkje, og førte til ei merkeleg prioritering av stoffområde.

– Uforståeleg

Jaklin har fleire ting han engasjerer seg for, også i forlagsbransjen, kor han meiner forfattarane har ein lang veg å gå etisk. Han kjenner igjen den same regla, kvar gong det kjem ei kontroversiell sakprosabok, at no er det på tide med eit etisk regelverk.

Seinast då Haddy Njie kom med si bok «Dagbok. 13. desember–13. februar», om stormen rundt ektemannen Trond Giske under og etter metoo-avsløringane om Ap-toppen.

Sjølv meiner Jaklin det er på høg tid å innføra eit etisk regelverk.

– I forlagsbransjen har dei av ein eller anna grunn vore sterkt motstandar av å innføra eit etisk regelverk i sakprosaen. For meg er det heilt uforståeleg kvifor ein er så engsteleg for det, seier Jaklin.

Han held fram:

– Kva er argumenta? Om eg skriv ei bok med eit uheldig søkjelys på ein person blir det ståande på biblioteka i årevis. Frykta for at det skulle føra til mindre kritiske bøker er vanskeleg å forstå. Om ein studerer Vær Varsam-plakaten (VVP) er jo dei 10-15 punkta ein beskjed om å utføra samfunnsoppdraget. Så VVP er ikkje berre ei avgrensing, med ein veldig tydeleg beskjed om å avdekkja samfunnskritiske forhold, seier Jaklin.