Medieprofessor ut mot norsk praksis: – Folk kjenner seg ikkje igjen i det dei vert sitert på

Den mykje omtalte VG-saka om dansevideoen med Trond Giske på Bar Vulkan har skapt stor debatt om norsk sitatpraksis, spesielt etter at kvinna på videoen, Sofie (27), gjekk ut i TV 2 og meinte seg feilsitert av VGs journalist.

Før helga bestemte Norsk Presseforbund seg for å utnemne eit utval, leia av Sven Egil Omdal, som skal sjå på kjelde- og sitatpraksis i norske medium. I Norge er ikkje journalistar nøydd til å gi att sitat ordrett, men å gi att meiningsinnhaldet.

– Journalisten sitt ansvar

No tek Arne H. Krumsvik ved Høyskolen Kristiana til orde for den engelske og amerikanske modellen, kor ein er nøydd til å sitere kjelder ordrett.

– Det er mange kjelder som ikkje kjenner seg igjen i det dei vert sitert på i media, fordi me har ein sitatpraksis der journalisten gir att meiningsinnhaldet i staden for det som vert sagt. Ei endring vil heve kvaliteten på journalistikken, og det vil gjere at ein unngår desse diskusjonane om kva som har blitt sagt, seier han til Medier24.

– Presisjon og truverd er viktigare enn nokon gong. Å gjere tiltak for å auke presisjonsnivået er nødvendig, legg han til.

– Då vil ein kanskje få fleire diskusjonar om kva kjeldene eigentleg meinte – og ikkje kva dei sa?

– Journalisten har eit ansvar for å setje det inn i riktig kontekst. Å misforstå med vilje er ei like stor dødssynd – uavhengig av sitatpraksis, seier han.

Det legendariske Brundtland-intervjuet

Ein som har erfaring med å sitere eit intervjuobjekt ordrett er Niels Christian Geelmuyden, som skreiv det famøse intervjuet med tidlegare statsminister Gro Harlem Brundtland i 1993.

Den dåverande Det Nye-journalisten Geelmuyden hadde forsøkt i ei årrekkje å få ein avtale med Brundtland for eit portrettintervju, utan hell. Det hadde hans kollega Linn Ullmann fått. Då Geelmuyden overtok hennar intervjuavtale, bad Statsministerens kontor om å få alle spørsmål tilsend ein månad på førehand, og attpåtil stilte Brundtland til intervjuet med statssekretæren og eigen bandopptakar.

– Det er uhøyrd. Dei to omstenda, at ho skulle ha spørsmåla tilsend og at ho tok med eigen opptakar, og dessutan hadde ord på seg for å vere litt rotete i si munnlege framstillingsform, gjorde at eg siterte ho ordrett, seier Geelmuyden til Medier24 i dag – 26 år etter.

• Les utdrag frå intervjuet her.

– Å sitere sludder er ikkje ei god løysing

Då SMK fekk intervjuet til gjennomlesing, fekk Geelmuyden aldri ei personleg tilbakemelding. Det tykte han var rart. Det dei derimot gjorde, var å gå direkte til Det Nye-leiinga og bad om å få intervjuet annullert og at dei sende ut ein ny reporter. Det gjekk dei ikkje med på, men dei gjekk med på å endre sitata, og publisere artikkelen utan at Geelmuyden fekk sett siste versjon.

– Då reagerte eg med å publisere min versjon i Kapital, seier han, og legg til:

– Det skapte ein debatt om det heile, som mange tykte var kjærkommen. Mange hadde reagert på korleis Brundtland handterte media. Difor meinte mange at det var eit passande påfunn for å skape debatt.

Geelmuyden meiner framleis at ordrett sitering ikkje er vegen å gå.

– Å sitere sludder av det folk seier er ikkje ei god løysing. Som journalist er ein forplikta til å bringe vidare det beste av det ein person seier. Det er ein forplikta til, som journalist, og ikkje minst i eit portrettintervju, seier han, og legg til:

– Alle snakkar rotete. Det vert heilt uleseleg.

– Ofra presisjonen

Krumsvik står likevel på sitt.

– Vil me ha fleire Brundtland-intervju?

– Det var eit intervju som ikkje vart laga med god vilje. Me har store språkkrinsar, både i England og USA, kor dette er standarden. Dei klarar å lage ganske elegant journalistikk med den norma. Me har ofra presisjonen og tillèt oss å vere litt omtrentlege.

Han meiner det er eit problem at norske journalistar har så stort spelerom når dei skal sitere intervjuobjekt.

– Det kan hende det stort sett går bra, men om ein spør folk om dei kjenner seg igjen i sitat i media, er det ikkje uvanleg at dei ikkje kjenner igjen i samtalane. Du må skilje mellom profesjonelle og vanlege kjelder. No har me sett korleis det går når ein skal inn i ei forhandling der partane har så ulik makt. Det er ein veldig dårleg idé, seier han.