Fem av ti unge vil ikkje betala for nyheiter. Årsak? Gratis­nyheiter hos NRK

Ei fersk undersøking gjort av Norstat for Schibsted-eigar Stiftelsen Tinius viser at 47 prosent av dei mellom 18-29 trur at dei ikkje kjem til å betala for digitale nyheiter innan 2021.

I den same aldersgruppa peiker 49 prosent på gratisnyheiter frå NRK som årsak for at dei ikkje vil betala for digitale nyheitsabonnement. 42 prosent peiker på nyheiter utan betalingsmur, medan 29 prosent seier at nyheiter i sosiale medium og bloggar hindrar dei i å betala for abonnement.

– NRK jobbar som alle oss andre, har gode idéar, stilige format og flotte forteljarteknikkar. Dei gjer nøyaktig det same som me gjer, i tillegg til at dei har tv og radio. Å påstå at det ikkje påverkar viljen og ynsket om å betala for journalistikk er heilt urealistisk å tru, seier sjefredaktør Trine Eilertsen i Aftenposten til Medier24.

Aftenposten, i tillegg til VG og regionavisene Stavanger Aftenblad og Bergens Tidende, er eigd av Schibsted, som har bestilt undersøkinga. Torsdag har administrerande direktør Kjersti Løken Stavrum i Stiftelsen Tinius eit debattinnlegg, med tittelen «Mediemangfaldet er i fare», på trykk i Aftenposten.

– Heilt spesielle rammevilkår

Eilertsen får støtte av ei rekkje andre redaktørar i landets aviser, deriblant Ove Mellingen i Telemarksavisa. Han er blant dei som i lengre tid har uroa seg over konkurransen frå statskanalen, og gjekk for tre år sidan ut mot NRK, som han då kalla ein plagsamt god konkurrent.

– Det bør heilt opplagt gjerast noko. NRK sitt allsidige og omfattande tilbod verkar gratis – spesielt overfor dei unge brukarane. Men det er det ikkje, seier Mellingen til Medier24. 

Han er uroa for konkurransen frå den statlege kringkastaren.

– Det er ingen tvil om at NRK er ein konkurrent, og at dei har heilt spesielle rammevilkår som gjer det vanskeleg for andre. NRK er flinke og dyktige og dei er ikkje nøydd til å tenkja på balanse mellom inntekter og utgifter, då dei seks milliardane tikkar inn på konto kvart år, seier Mellingen.

Han legg til:

– Me er meir enn villig til å konkurrera om nyheitene, lesaren og sjåaren, men me er nøydd til å ha noko lunde like føresetnader. Det har me ikkje i dag, seier han.

Norstat har i undersøkinga spurt 1.018 personar, med lik kjønnsfordeling, og jamn fordeling på alle aldersgrupper og landsdelar.

– Ikkje ein balansert konkurranse

I takt med sviktande inntekter frå papir og annonsar, blir digitale brukarar stadig viktigare i norske medium sin forretningsmodell. Gjennomarbeidde saker i Telemarksavisa blir ofte lagt ut berre for abonnentar, og ein er nøydd til å betala for å lesa.

– Skal ein lesa ei god sak i NRK derimot, er det utruleg mange vegar inn for å lesa den gratis. Det er ikkje ein balansert konkurranse, og føresetnadane må vera like, seier Mellingen.

Han viser til Danmark, kor det hausten 2018 vart bestemt at statskringkastaren Danmarks Radio (DR) ikkje skal publisera lange og djuptgåande artiklar på nett. Vedtaket vart reversert alt eit år etter.

– I Norge brukar dei mange milliardar – som me alle betalar for – på å konkurrera mot det som gjer mediebiletet i Norge breitt og omfattande, seier Mellingen.

I VG, derimot, ynskjer dei ikkje å bruka tid på å klaga.

– Dette er rammevilkår me håpar kloke politisk hovud vil følgja nøye med på om vil påverka mediemangfaldet. Om ikkje er me nøydd til å halda hovudet høgt og halda fram med å laga glitrande journalistikk, seier VG+-redaktør Jane Throndsen til Medier24, og held fram:

– Den norske medieverda er som den er. VG må vera så gode og skapa eit så unikt innhald at unge kjem til å «dævva» etter å få det.

Uroa for konkurransen i sosiale medium

Sjefredaktør Alexandra Beverfjord i Dagbladet peiker på statskanalen si kraft i sosiale medium som ei ekstra utfordring. I fjor skreiv Marius Karlsen på si side Helt Digital at NRK skapar dobbelt så mykje engasjement på sosiale medium som VG.

– NRK si massive satsing på sosiale medium bør uroa, og byrja å diskuterast. NRK går tøffare i konkurranse med dei tradisjonelle media digitalt, med hjelp av sosiale medium, enn det me har sett allmennkringkastarane gjera i Danmark, Finland og Sverige, seier ho.

Samla, uansett alder, seier 45 prosent av dei 1.018 spurte at digitale nyheiter frå NRK gjer at dei ikkje vil kjøpa andre digitale nyheitsabonnement.

Norstat har gjort same undersøking i Sverige, og der seier til samanlikning 38 prosent av dei 1.005 spurte at digitale nyheiter frå Sveriges Television (SVT) gjer at dei ikkje ser behovet for å betala for nyheiter.

Derimot seier 48 prosent av dei mellom 18-29 at SVT er «hinderet». Det omtrent som dei unge i Norge, kor 49 prosent har svart det same.

– Viktig å nå ut breitt

Kringkastingssjef Thor Gjermund Eriksen er ikkje samd i utfordringane redaktørane skisserer, og peiker mellom anna på veksten i digitale abonnentar.

– Først må me sjå kva folk gjer, i staden for kva dei seier at dei kjem til å gjera. Me har heldigvis hatt ei enorm vekst i betalingsvilje for digitale abonnentar, seier Eriksen til Medier24.

– Det er viktig for både NRK og allmennkringkastarane at me når ut breitt. Folk set pris på, og vil ha, eit mangfald på innhald, nyheiter og journalistikk. Empiri og utvikling viser at det verkeleg er tilfellet også, seier han.

Han deler heller ikkje Mellingen sin tanke om at NRK ikkje er nøydd til å tenkja på inntekter og utgifter. Han legg til:

– Me tenkjer på å utfylla oppdraget Stortinget har gitt oss, og då er det klart at me er nøydd til å nå ut til folk for å klara det. Ei rekkje rapportar og forsking viser at NRK er meir ulik enn dei andre media, har langt større sjangerbreidde med innhald for barn, livssyn og kultur.

– Mellingen i TA er jo eit døme på dei som faktisk har lukkast best i landet med å ta posisjon, auka digitale abonnentar og blitt marknadsleiande i Skien. Hadde eg vore han ville eg gleda meg meir over det enn å vore uroa for NRK, seier Eriksen.

– Det er globale aktørar som gjer at me må produsera og publisera norsk innhald – drama, dokumentarar og nyheiter – som har ein kvalitet som skal måla seg med det beste. Det vil svekkja både norsk kultur og medium om me byrjar å krangla om desse posisjonane. Realiteten er at dei fleste har lukkast dei siste åra, og det er det ingen som gler seg meir over enn meg, legg han til.